Onlangs keek ik na een tip van een klasgenote, de documentaire moeders springen niet van flats terug. Deze aangrijpende documentaire vertelt het waargebeurde verhaal over de moeder van Elena Lindemans, die al jaren psychisch enorm lijdt en besluit, niet langer te willen leven. Wanneer zij, met ondersteuning van haar familie om euthanasie vraagt, wordt dit haar niet toegekend omdat er nog behandelperspectieven zouden zijn. Kort daarna springt zij van een flat in Heerenveen omdat zij geen andere weg meer ziet. Haar familie weet van deze onderneming, en op de dag dat de moeder van Elena weg wil rijden naar de bewuste flat, laten zij haar gaan. Noodgedwongen neemt de moeder van Elena, het heft in eigen hand.

Bij mij roept dit direct de vraag op, in hoeverre verkeren wij werkelijk in de vrijheid om over ons eigen leven te beslissen? Om beslissingen te maken waar wij achter staan? En waarom lijkt het verhaal van Elena ons te vertellen, dat we zelfs  toestemming nodig hebben voor zoiets persoonlijks als de dood?

De paradox is dat we in Nederland juist lijken te pleiten voor een samenleving waarin je in vrijheid leeft, een samenleving waarin jij keuzes kunt maken die bij jou passen, keuzes die in vrijheid worden gemaakt, keuzes die je niet opgelegd zijn door een ander. Hiervoor hebben we samen gekozen. De regering is dan ook democratisch, en toch ook, door de verschillende manieren waarop ze druk en macht kunnen uitoefenen, voor een groot deel autoritair naar mijn mening.

 Het huidige beleid rondom euthanasie is nog steeds van grote invloed en oefent dagelijks pressie uit, op mensen die psychisch of lichamelijk ondraaglijk lijden, alsmede op de omgeving, de familie en de maatschappij.

 Onlangs las ik nog een verhaal van een echtpaar in het Dagblad van het Noorden, zij kwamen uit Hoogeveen. Zij wensten tegelijkertijd te sterven. Echter was geen van de organisaties die over euthanasie gaan, bereid hen te helpen, op een organisatie voor stervensbegeleiding na. Dit echtpaar werd immers nog gezond genoeg geacht om hun leven enkele luttele jaren voort te zetten. Waarom in dit geval dan helpen bij euthanasie? Uiteindelijk hebben zij er voor gekozen om toch samen te sterven, ondanks het feit dat hun familie belast zou gaan worden met onder andere een politieonderzoek. Nu is de vraag, moeten we de keuze van dit echtpaar toestaan als samenleving? Immers is de wet met betrekking tot euthanasie er ook om mensen voor overhaaste beslissingen te behoeden en om zich tegen zichzelf te beschermen.

Maar wat is zelfdoding eigenlijk en wat voor invloed heeft het eigenlijk op de maatschappij in zijn geheel? En wanneer is euthanasie dan wel gepast? Hoe vaak heb ik wel niet in een trein gezeten, waarin de conducteur ons vertelde dat we een koe hadden geraakt, en misschien een uur later er voor uitkwam dat het om ”een ongeluk met een mens ging”. Hoe vaak heb ik naar aanleiding van dit feit mensen als reactie op deze gebeurtenis wel niet hardop horen zeggen: ”Nou en bedankt, nu hebben we vertraging,” of ”moest dat per se nu”, ”of jeetje wat erg”. Helaas hoor ik zelden de laatste opmerking voorbij komen, wat me bizar voorkomt, immers gaat het hier om een mensenleven, iemand die waarschijnlijk zo wanhopig was dat hij of zij geen andere uitweg meer zag.

Wat mij duidelijk is, is dat het beleid op euthanasie toch echt anders kan in Nederland. De vrijheid om kritisch en oprecht je lijden, ter sprake en ter discussie te stellen, moet er zijn, ik vind dat dit tot de mensenrechten behoort. De vrijheid om zelf te beslissen wanneer je dood wilt. Wanneer iemand in alle rust kan nadenken en deze keuze helder motiveert, zou dit toch moeten kunnen?

Vaak zie ik dit in de ouderenzorg ook terug, ten tijde van mijn vrijwilligerswerk met demente bejaarden, bleek dat ze vooraf vaak hadden gezegd, als ik dement wordt, wil ik niet meer. Vaak bleken ze hiervoor een document voor op te hebben gesteld. Echter nadat zij dement werden, werden ze niet in staat om zelf te beslissen verklaart door de arts, en verviel dit recht op euthanasie. Ik denk dat niemand anders voor degene die aangeeft te lijden, kan bepalen in hoeverre hij dan lijdt en wat wel en niet zou mogen. Het beleid zou gericht moeten zijn op samen, kritisch kijken naar de situatie, en het ondersteunen van degene die lijdt en de familie in dit proces.

Maar valt er nu echt een juiste beslissing te nemen wat betreft beleid en hoe om te gaan met euthanasie? Een volledig juiste beslissing is moeilijk te bepalen. Alleen denk ik dat we niet meer zo bang moeten zijn om over zelfdoding en euthanasie te spreken met elkaar en een versimpeling van de maatregelen en richtlijnen is daarbij gepast. We mogen hier als maatschappij denk ik meer open over zijn, zodat we niet alleen de persoon die lijdt, maar ook de maatschappij tegen levens ingrijpende of veranderende gebeurtenissen kunnen beschermen. Wanneer ik kijk naar de mensen die verdriet hebben omdat er iemand voor de trein is gesprongen of naar de bewoners van de flat die in eerste instantie gefrustreerd lijken, (immers springen er mensen van niet slechts zomaar een flat, maar van de flat waar ze wonen, waar ze rusten, liefhebben en zichzelf zijn), denk ik dat niemand in een win-win situatie verkeerd, maar dat er enkel sprake is van verlies en dat in sommige gevallen het leed van de familie, de persoon zelf, en het leed van de maatschappij in ieder geval voorkomen had kunnen worden.